شابک کتاب چیست؟
شابک کتاب یک کد بین المللی است که توسط سازمانی تحت عنوان ISBN.INTENATIONAL تولید و در اختیار سازمانهای متولی چاپ کتاب در سراسر دنیا قرار می دهد. این کد 13 رقمی در برگیرنده نام کشور ، نام و مشخصات ناشر، نام و مشخصات کتاب است.
بعد ها این کد به انواع و اقسام رسانه گسترش داده شد. رسانه های صوتی هم یک کد مشابه دارند.
شابك کتاب در ايران
| همگام با گسترش نشر كتاب و استفاده روزافزون از رايانه و سيستم هاي داده پردازي در فعاليتهاي نشر و اطلاع رساني، ضرورت وجود شابك در ايران نيز بيش از پيش احساس شد و در نتيجه معاونت امور فرهنگي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان متولي كار نشر اقدام به اخذ نمايندگي از موسسه جهاني شابك نمود. در سال ۱۳۷۲، ايران به عضويت اين مؤسسه درآمد و شماره گروهي جمهوري اسلامي ايران در نظام شماره گذاري بين المللي كتاب عدد ۹۶۴ تعيين شد. در سال ۱۳۷۵ نيز بر اساس مصوبه هيات وزيران استفاده از شابك از سوي ناشران اجباري شد و ناشر موظف شد كه از ضوابط شابك ايران پيروي كند.بر اساس آمار خانه كتاب تعداد ناشران عضو بيش از ۱۲ هزار و ۹۰۰ ناشر است. همچنين بر اساس همين آمار از كل كتاب هاي منتشر شده توسط ناشران تا پايان سا ل ۱۳۹۷، حدود ۹۹ درصد كتاب ها داراي شابك هستند. در شابك ايران سه ميليون عنوان كتاب با پيش شماره هاي ۹۶۴ ، ۶۰۰ و ۶۲۲ قابل شماره گذاري است كه در آن ناشران، بر حسب ميزان فعاليت انتشاراتي آنها، به گروه هايي تقسيم مي شوند كه جدول گروه ۹۶۴ به صورت زير است: |
|
| تعداد عنوانهای كتابهای ناشر | شناسه | گروه |
| تا ۱۰۰۰۰عنوان کتاب | ۰۰-۲۹ | گروه اول |
| تا ۱۰۰۰عنوان کتاب | ۱۵۰-۲۴۹ | گروه دوم |
| تا ۱۰۰۰عنوان کتاب | ۳۰۰-۵۴۹ | گروه سوم |
| تا ۱۰۰۰عنوان کتاب | ۹۷۰-۹۸۹ | گروه چهارم |
| تا ۱۰۰عنوان کتاب | ۲۵۰۰-۲۹۹۹ | گروه پنجم |
| تا ۱۰۰عنوان کتاب | ۵۵۰۰-۸۹۹۹ | گروه ششم |
| تا ۱۰۰عنوان کتاب | ۹۹۰۰-۹۹۹۹ | گروه هفتم |
| تا ۱۰عنوان کتاب | ۹۰۰۰۰-۹۶۹۹۹ | گروه هشتم |
شابک برای کتاب است ( شماره استاندارد بین المللی کتاب)
شابم برای صوت و موسیقی است ( شماره استاندارد بین المللی موسیقی)
این کد نیز به مرور زمان و تحت تاثیر افزایش تعداد کتابهای منتشر شده در دنیا و افزایش درخواست شکل ظاهری و تعداد اعداد تشکیل دهنده آن تغییر کرد.
در ایران متولی صادر کننده کد شابک موسسه خانه کتاب است.
در دنیا متولی صادر کننده این کد موسسه بین المللی با نام isbn است. این موسسه همان مرکز صادر کننده گواهی بین المللی چاپ کتاب است که در سایت به تفصیل درباره آن توضیح داده شد.
در سنوات گذشته و به دلیل برخی سیاستها کد شابک به صورت خام در اختیار ناشرین به تعداد محدود قرارداده می شد و ناشرین بعد از اینکه هر کد را به یک کتاب اختصاص میدادند و آن کتاب را چاپ و منتشر می کردند و اعلام وصول اثر را دریافت می کردند می توانستند کدشابک جدید دریافت کنند.
برای آشنایی با تاریخچه شابک میتوانید به سایت خانه کتاب مراجعه کنید.