مراحل دریافت مجوز چاپ کتاب چگونه است؟

هر اثری زمانیکه صاحب آن بخواهد در ایران به طور قانونی منتشر کند ملزم به دریافت مجوزهای قانونی از سازمانهای متولی آن میباشد.

کتاب هم از این قاعده مستثنی نیست. اگر نویسنده کتابی بخواهد آن را درایران چاپ و منتشر نماید باید از مراجع قانونی متولی چاپ کتاب در ایران اجازه و مجوز چاپ دریافت نماید.

برخی کتابها باید قبل از سپری کردن مرحله دریافت مجوز چاپ کتاب بایستی تاییدیه یا مجوز خاصی از مراکز دیگر یا افراد دیگر دریافت کنند. مانند بیوگرافی افراد که باید از بازماندگان اجازه دریافت کرد.

روش دریافت مجوز چاپ کتاب در ایران

در ایران در قدیم به دو روش می شد مجوز چاپ کتاب را دریافت کرد.

روش اول از طریق ناشر

روش دوم به صورت ناشر-مؤلف

روش اول که واضح و روشن است و انواع قرارداد در این روش در صفحه قرارداد چاپ کتاب ذکر شده است

اما روش ناشر مؤلف روش دریافت مجوز چاپ کتاب چه بود و چه شد؟

روش ناشر-مؤلف درحقیقت روشی بود که همانطور که از اسمش پیداست شخص مؤلف خودش اقدام به دریافت مجوز چاپ کتاب می کرد. در این روش کلیه هزینه های تولید یک کتاب برعهده خود صاحب اثر بود.( قابل توجه دوستانیکه سرمایه گذاری روی اثر را قبیح و دور از عرف دانسته و تفکر غلطی در این چند ساله حاکم شده که فکر می کنند اثر که ناشر روی آن سرمایه گذاری کند یک کتاب به معنای واقعی کلمه خواهد بود) در قدیم رویه دریافت مجوز بدین صورت بود که ابتدا از خانه کتاب یک کد شابک به نام کتاب دریافت می شد و سپس 30 صفحه ابتدا و 30 صفحه انتهای کتاب را برای فهرست بندی کتابخانه به کتابخانه ملی تحویل می دادین و بعد از گذشت 15 روز شناسنامه کتاب صادر می شد و سپس شناسنامه صادر شده را به همراه یک نمونه کامل از کتاب به وزارت ارشاد تحویل می دادین و بعد از گذشت یک بازه زمانی حداقل 3 ماهه جوابیه از وزارت ارشاد مبنی بر صدور مجوز یا اصلاحیه کتاب و مشروطی و یا غیر مجازی کتاب صادر می شد.

مزایای ناشر-مؤلف در مجوز چاپ کتاب:

در این روش بزرگترین مزیت آن بود که احتمال سرقت ادبی و کلاهبرداری ناشر در پرداخت حق التالیف به صاحب اثر به حداقل می رسید.

معایب ناشر-مؤلف در مجوز چاپ کتاب:

در این روش کتاب امکان حضور در نمایشگاه های بین المللی و یا رسمی را نداشت مگر اینکه مؤلف به یک ناشر نمایندگی یا اجازه فروش می داد و برای وزارت ارشاد نیز امکان نظارت بر آینده یک اثر نبود. زیرا بعضا دیده شده بود که اثری بعد از دریافت اعلام وصول در نوبت های بعدی چاپ اقدام به تغییرات اساسی و غیر مجازی در کتاب زده بود و وزارت ارشاد امکان پیگیری و نظارت را نداشت.

نحوه دریافت مجوز چاپ کتاب

اگر بخواهیم که به صورت خلاصه دریافت مجوز چاپ کتاب را شرح دهیم اینطور باید گفت که یک اثر بعد از آماده سازی و صفحه آرایی از موسسه خانه کتاب شابک خود را دریافت می کند. بعد از دریافت شابک در سامانه وزارت ارشاد ثبت جهت بررسی های لازم جهت صدور مجوز چاپ کتاب میشود. این سامانه کتاب را به صورت مستقیم به سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران جهت دریافت شناسنامه و فیپای کتاب روانه می کند.

در گذشته رویه دریافت مجوز چاپ کتاب با رویه کنونی تفاوت داشت. قدیم الایام خانه کتاب تعداد محدودی شابک به هر ناشر تخصیص می داد و هر ناشر هر کدشابک را باید برای یک کتاب استفاده میکرد و بعد اثر را به کتابخانه ملی برای تولید و صدور شناسنامه می برد و بعد از صدور شناسنامه کل اثر را برای دریافت مجوز چاپ کتاب به وزارت ارشاد تحویل می داد.

تصویری از جدیدترین فرمت مجوز چاپ کتاب

این روش ایرادات زیادی داشت.

مثلا برخی کتاب ها بررسیهای طولانی و بالای شش ماه را داشت و در این مدت ناشر با محدودیت شابک برخورد می کرد. زیرا تا زمانیکه شابک های قبلی اعلام وصول دریافت نمی کرد شابک حدید به ناشر تعلق نمی گرفت.

یا مثلا کتابی شناسنامه دریافت نمیکرد وزارت ارشاد مجوز چاپ نمی داد و غیر مجاز می شد. یا ناشر شناسنامه دریافت می کرد ولی برای دریافت مجوز چاپ به دلایل متعددی اقدام نمی کرد. یا مجوز چاپ و شناسنامه دریافت می شد اما به دلایل سیاسی و اجتماعی یا اقتصادی ناشر از چاپ  اثر منصرف می شد و یا چاپ کتاب به زمان دیگری موکول میشد. همه این موارد باعث می شد تا شابک های تحت اختیار ناشر محدود و محدودتر شود.

دروغ بزرگ در دریافت مجوز چاپ کتاب

بزرگترین دروغی که برخی موسسات و یا ناشرین به افراد ناآگاه در زمان چاپ کتاب می گویند این است که روش دریافت مجوز چاپ کتاب شعر و مجوز چاپ کتاب رمان و مجوز چاپ کتاب علمی و یا مجوز چاپ کتاب از پایان نامه با هم فرق دارد.

این صحبت دروغی بیش نیست و دلیل بیان این دروغ هم کاملا مشخص است. گرفتن پول بیشتر برای این کار.

مجوز اعلام وصول کتاب چیست؟

هر کتاب بعد از اینکه مجوز چاپ را دریافت کرد و تولید شد، جهت پخش و فروش نیاز به یک مجوز دیگر دارد و آن مجوز اعلام وصول نام دارد. این مجوز هم از طریق وزارت ارشاد صادر می شود و درحقیقت به این معنی است که کتاب چاپ شده با کتابی که مجوز چاپ دریافت کرده مطابقت دارد و می تواند جهت فروش روانه بازار گردد. البته شکل این مجوز هم به مرور زمان دچار تغییر و تحول شده و این شکل و شمایل با فرمتی که در گذشته صادر می شد متفاوت است. جهت دریافت مجوز اعلام وصول ناشر باید در پنلی که از طرف وزارت ارشاد دراختیار دارد مشخصات اثر را تکمیل نموده و درخواست خود را ثبت نماید و بعد از آن براساس تیراژی که در کتاب ذکر می کند چند جلد را به وزارت ارشاد تحویل دهد. چند جلد از کتابهایی که تحویل وزارت ارشاد جهت دریافت مجوز اعلام وصول می شود به بخش واسپاری که مربوط به کتابخانه ملی است شده و یک جلد هم تحویل بخشی تحت عنوان اعلام وصول در وزارت ارشاد می شود.

صاحب اثر چطور میتواند از صدور اعلام وصول مطمئن شود؟

هر اثری که مجوز اعلام وصول آن صادر می شود در سامانه خانه کتاب با طرح جلد و قسمتهای ابدایی متن آن بارگذاری می شود. صاحبین آثار می توانند با یک جستجوی ساد در سایت خانه کتاب نسبت به صدور مجوز اعلام وصول کاب خود مطمئن شوند.